Pomiar ciśnienia z farmaceutą to prosta usługa dająca okazję do nawiązania relacji z pacjentem. Podczas pomiaru farmaceuta raportował wyniki, okoliczności spotkania z pacjentem i udzielone zalecenia.
Założenia
Pomiary ciśnienia w aptekach organizowane są na całym świecie, także w Polsce (akcje MMM), jednak jedynie jako jednorazowe akcje. Ocenia się, że aż 10 mln osób w Polsce (badania NATPOL i POLSENIOR) może mieć nadciśnienie, a około 30% osób nie wie o swojej chorobie nadciśnieniowej, co wynika z faktu, że prawie 40% dorosłych nie zna wartości własnego ciśnienia krwi. Ze względu na niską wykrywalność nadciśnienia tętniczego w Polsce zaleca się, aby przesiewowymi pomiarami objąć wszystkie osoby dorosłe, u których pomiary ciśnienia tętniczego powinny być wykonywane przynajmniej raz w roku, niezależnie od wcześniejszych wartości ciśnienia tętniczego. Apteka wyposażona w odpowiedni sprzęt jest w stanie zapewnić stały dostęp do ciśnieniomierza pacjentom oraz edukować pacjentów na temat znaczenia pomiaru ciśnienia tętniczego krwi.
Do skorzystania z usługi zaproszono pacjentów, którzy mogli dzięki niej odnieść największe korzyści. Przy zapraszaniu otrzymali ulotkę oraz rozpiskę leków. Według procedur ulotkę informacyjną otrzymywali pacjenci, którzy spełniali chociaż jedno z następujących warunków:
- Chorowali na nadciśnienie tętnicze.
- Skarżyli się na niedociśnienie.
- Stosowali leki przeciwnadciśnieniowe.
- Dawno (>1 roku) nie mierzyli ciśnienia tętniczego.
- Chorowali na cukrzycę.
Pomiar ciśnienia to pierwszy krok w stronę kompleksowej Opieki Farmaceutycznej. Pilotaż tej usługi pozwolił na ocenę zainteresowania pacjentów możliwością pomiaru i konsultacji wyniku w aptece, przygotowanie farmaceuty do wykonywania pomiarów i interpretacji wyniku oraz na ocenę znaczenia pomiarów ciśnienia tętniczego w aptece. Pomiar ciśnienia stwarzał także możliwość bezpośredniego wytypowania pacjentów do kolejnej usługi – Przeglądu Lekowego.
Każda konsultacja składała się z trzech etapów:
- Pomiar ciśnienia: ściśle wg dostarczonej do aptek procedury.
- Interpretacja wyniku: farmaceuta uzupełnił kartę pomiaru, pomagając pacjentowi zinterpretować wynik pomiaru, nie wchodząc tym samym w kompetencje lekarza. Nie stawiał diagnozy i nie używał zwrotów „jest pan zdrowy”, „ma pani nadciśnienie”.
- Wydanie dzienniczka samokontroli ciśnienia oraz materiałów edukacyjnych.
Do włączenia apteki w pilotaż usługi wymagane było wyposażenie lokalu apteki w stanowisko do konsultacji w postaci stolika oraz co najmniej 2 krzeseł. Każda apteka, która ukończyła szkolenia, otrzymała nieodpłatnie naramienny ciśnieniomierz do świadczenia usługi
Wszystkie niezbędne materiały do przeprowadzenia usługi zapewniał Organizator.
Pomiar ciśnienia z farmaceutą wyceniono na 3,20 zł brutto/konsultacja
Wyniki
W ramach konsultacji usługi Pomiaru ciśnienia z farmaceutą przeprowadzono 674 konsultacje. Najmłodszy pacjent miał 11, a najstarszy 95 lat. Średnia wieku wyniosła 56 lat. Średni czas przeprowadzenia usługi przez farmaceutę wynosił 8 minut.
Wśród pacjentów, którzy brali udział w pomiarze ciśnienia, nieznacznie przeważały kobiety, które stanowiły 55,8% uczestników.
Wyniki pomiarów i interwencje farmaceutów
Na 674 pomiary, wyniki 309 z nich (46%) wskazywały na nadciśnienie tętnicze (I, II lub III stopnia), przy czym 345 (51%) pacjentów nie miało zaleconej farmakoterapii nadciśnienia. Aż 38% pacjentów (131 osób) nieprzyjmujących żadnych leków na nadciśnienie mieli wyniki wskazujące na nadciśnienie.
109 pacjentów zgłosiło farmaceucie ogólne złe samopoczucie, a 40 kołatanie serca, ból głowy lub duszności.
Wyników tych nie można interpretować w oderwaniu od wieku pacjentów i sytuacji klinicznej, jednak wskazują one na to, że pacjenci mierzący ciśnienie w aptece to osoby faktycznie poszukujące pomocy farmaceuty, bardzo często z nieprawidłowymi wartościami ciśnienia tętniczego i tętna. Apteka wydaje się też być odpowiednim miejscem do badań przesiewowych, które pozwalałyby typować pacjentów potencjalnie zagrożonych nadciśnieniem tętniczym.
W większości przypadków nie było konieczności kierowania pacjenta do lekarza. W 22,6% zalecono poinformowanie lekarza o otrzymanym wyniku, a w 7,2% pilną konsultację lekarską. W 1,5% przypadków wezwano zespół pogotowia ratunkowego lub zalecono pacjentowi natychmiastowe udanie się na Szpitalny Oddział Ratunkowy.
Uwagi farmaceutów do wybranych konsultacji
W raportach przesyłanych do organizatora farmaceuci mieli możliwość dodania uwag do przypadków, z którymi spotkali się w trakcie konsultacji. Wśród nich znalazły się następujące opisy:
Pacjent skarżył się na złe samopoczucie i pytał, czy nie lepiej, żeby odstawił lek na ciśnienie Co-Amlessa. Wykonano pomiar, poinstruowano pacjenta, że ciśnienie nie wskazuje na potrzebę odstawienia leku na nadciśnienie (wręcz przeciwnie). Wydano kartkę rozpiski leków wraz z ulotką przeglądu lekowego, prosząc, żeby pacjent wrócił z wypełnioną listą stosowanych leków, w celu weryfikacji farma-koterapii.
Z pacjentką był wykonywany instruktaż obsługi inhalatora, zaciekawiło ją stanowisko do konsultacji i poprosiła o pomiar ciśnienia.
Pacjent odczuwał senność. Lek na nadciśnienie który stosował prawdopodobnie za bardzo obniżał mu ciśnienie, co pokazał wynik pomiaru. Zalecono konsultację z lekarzem.
Pacjentka zażywa leki na nadciśnienie (niesystematycznie) . Od kilku dni pojawiło się podwyższone ciśnienie i złe samopoczucie. Zalecono pacjentce systematyczne zażywanie zaordynowanych przez lekarza leków oraz pomiar ciśnienia w aptece przez kilka kolejnych dni. Wydano dzienniczek do zapisywania wyników pomiarów ciśnienia.
Zalecono pacjentowi pomiar ciśnienia krwi przez kilka kolejnych dni i zapisywanie wyników w wydanym dzienniczku. Wydano ulotkę o diecie DASH i poinformowano o korzystnym wpływie tej diety na obniżenie ciśnienia. Pomiar w aptece wskazywał, że pacjent może mieć łagodne nadciśnienie – zalecono umówienie się na wizytę u lekarza.
Pacjentka poinformowała, że na własną rękę odstawiła w ostatnim czasie część stosowanych leków i suplementów diety – wiąże z tym swoje złe samopoczucie. Zaproponowano przegląd lekowy.
Pacjent z innego województwa, od 2 dni nie przyjmował tabletek na nadciśnienie Polpril 2,5mg, bo za-pomniał zabrać z domu, prawdopodobnie z tego powodu czuł lekki niepokój i zdenerwowanie, stąd pod-wyższone ciśnienie. Wystawiono receptę farmaceutyczną.
Pacjent z Ukrainy, ogólne złe samopoczucie, zawroty głowy. Poproszono o nitroglicerynę. Odmówiłam wydania ale zaproponowałam pomiar ciśnienia. Drugi pomiar wykonałam po upływie 20 minut i wtedy podjęliśmy decyzję o wezwaniu karetki. Pogotowie zabrało pacjenta do szpitala.
Stały pacjent apteki, który rok temu przeszedł udar mózgu. Otrzymał dzienniczek do pomiaru ciśnienia. Powiedział, że chętnie będzie przychodził do naszej apteki z tym dzienniczkiem, celem pomiaru ciśnienia.
Z dzisiejszego pomiaru zadowolony, ponieważ lekarz poinformował go, że w jego przypadku poprawnie będzie, jak przy regularnym zażywaniu tabletek będzie miał ciśnienie w granicach 130-150 – skurczowe, rozkurczowe 80-90. Dziś jeszcze nie zażył leków. Zaproponowano mu kasetę z tygodniowym podziałem do rozkładania leków, chętnie ją nabył.
Pacjentka podczas rozmowy przy okienku, zauważyła stanowisko konsultacyjne i poprosiła o pomiar ciśnienia. W trakcie przygotowania do pomiaru ujawniła, że odstawiła leki na nadciśnienie i „cholesterol” bo źle się po nich czuła. Przedstawiono ryzyko związane z samodzielną ingerencją w terapię i zaproponowano usługę przeglądu lekowego.
[tuszek]
